Potężne erupcje wulkanów nie były przyczyną wyginięcia dinozaurów

Zdjęcie: NurPhoto / Contributor Getty Images 

Wpływ tych erupcji wulkanicznych na klimat Ziemi jest tematem zaciekłych debat naukowych od dziesięcioleci. Teraz klimatolodzy z Uniwersytetu w Utrechcie oraz Uniwersytetu w Manchesterze pokazują, że chociaż wulkanizm spowodował tymczasowy okres zimna, jego skutki ustąpiły już tysiące lat przed uderzeniem meteorytu. Naukowcy doszli zatem do wniosku, że uderzenie meteorytu było ostateczną przyczyną wyginięcia dinozaurów.

Co zabiło dinozaury – czy był to meteoryt Chicxulub, czy też skutki masywnego wulkanizmu również odegrały pewną rolę? Wiele współczesnych książek dla dzieci na temat historii dinozaurów zawiera spekulacje na temat tych dwóch konkurujących ze sobą koncepcji.

Uderzenie meteorytu w Zatokę Meksykańską około 66 mln lat temu jest dobrze zbadane i powszechnie znane jako definiujący koniec ery dinozaurów. Jednak naukowcy zajmujący się ziemią od dziesięcioleci zaciekle debatują nad tym, czy ogromny wylew lawy na kontynencie indyjskim, który miał miejsce zarówno przed, jak i po uderzeniu meteorytu, również przyczynił się do upadku populacji dinozaurów wędrujących po Ziemi. Te erupcje wulkaniczne uwolniły ogromne ilości CO2, pyłu oraz siarki, tym samym znacząco zmieniając klimat na Ziemi – ale w inny sposób, a także w innym czasie niż uderzenie meteorytu.

Starożytne torfy

Nowa publikacja w czasopiśmie naukowym Science Advances autorstwa klimatologów z Uniwersytetu w Utrechcie i Uniwersytetu w Manchesterze dostarcza teraz przekonujących dowodów na to, że chociaż erupcje wulkaniczne w Indiach miały wyraźny wpływ na globalny klimat, prawdopodobnie miały niewielki lub żaden efekt na masowe wymieranie dinozaurów.

Analizując skamieniałe cząsteczki w starożytnych torfach z USA, zespół naukowy zrekonstruował temperatury powietrza dla okresu obejmującego zarówno erupcje wulkaniczne, jak i uderzenie meteorytu. Korzystając z tej metody, naukowcy wykazali, że poważna erupcja wulkanu miała miejsce około 30 tys. lat przed uderzeniem meteorytu, co zbiegło się w czasie z ochłodzeniem klimatu o co najmniej 5° Celsjusza. Doszli również do wniosku, że ochłodzenie to było prawdopodobnie wynikiem emisji siarki wulkanicznej, która blokowała dostęp światła słonecznego do powierzchni Ziemi.

Co ważne, naukowcy odkryli, że na około 20 tys. lat przed uderzeniem meteorytu temperatury na Ziemi już się ustabilizowały oraz powróciły do podobnych temperatur sprzed rozpoczęcia erupcji wulkanicznych. Ten okres globalnego ocieplenia był prawdopodobnie wspomagany przez wulkaniczne emisje CO2, mówi Lauren O'Connor z Uniwersytetu w Utrechcie: „Te erupcje wulkaniczne, a także związane z nimi emisje CO2 i siarki miałyby drastyczne konsekwencje dla życia na Ziemi. Ale wydarzenia te miały miejsce tysiąclecia przed uderzeniem meteorytu i prawdopodobnie odegrały tylko niewielką rolę w wyginięciu dinozaurów”.

Zima uderzeniowa

Przy praktycznie wykluczonych skutkach wulkanizmu, pozostawiłoby to uderzenie meteorytu Chicxulub jako główną przyczynę masowego wymierania dinozaurów. „Dla porównania, uderzenie asteroidy wywołało łańcuch katastrof, w tym pożary, trzęsienia ziemi, tsunami i „zimę uderzeniową”, która zablokowała światło słoneczne oraz zdewastowała ekosystemy. Uważamy, że ta asteroida ostatecznie zadała śmiertelny cios” – mówi Rhodri Jerrett z Uniwersytetu w Manchesterze.

Torfy kopalne, które przeanalizowali naukowcy, zawierają specyficzne cząsteczki rozprzestrzeniające błony, wytwarzane przez bakterie. Struktura tych cząsteczek zmienia się w zależności od temperatury ich środowiska. Analizując skład tych cząsteczek zachowanych w starożytnych osadach, naukowcy są w stanie obliczyć dawne temperatury. O'Connor dodaje: „W ten sposób byliśmy w stanie stworzyć szczegółową „oś czasu temperatury” dla lat poprzedzających wyginięcie dinozaurów, którą możemy porównać z zapisem kopalnym, aby zrozumieć względny czas wydarzeń”.

Naukowcy z uniwersytetów w Utrechcie, w Manchesterze, w Plymouth, a także z Denver Museum of Nature & Science stosują teraz to samo podejście do rekonstrukcji klimatu  przeszłości w innych krytycznych okresach w historii Ziemi.